4734 sayılı K.İ.K’nun 22’nci maddesinin son fıkrasında; “Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” denilmektedir.
Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin son bendinde ise;
Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı: “Doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda,
alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile üyükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanağı ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır. (1)
Piyasa Fiyat Araştırması Nasıl Yapılmalıdır?
Kanunun “piyasa fiyat araştırması yapılması” tabirinden, ihtiyacın gerçek piyasa rayiçlerine uygun bir şekilde temin edilmesini sağlamaya yönelik bir düzenleme yaptığı anlaşılmaktadır.
Bu anlayışa göre, görevlendirilen kişilerce gerekli olan her türlü piyasa fiyat araştırmasının sağlıklı, gerçekçi ve kanıtlanabilir şekilde yapılması zorunludur.
1- Sağlıklı ve Gerçekçi Piyasa Fiyat Araştırmasının Önemi; İhale usullerine göre yapılan alımlarda fiyat, isteklilerin verdiği tekliflere göre belirlenirken, doğrudan teminde idare tarafından yaptırılan piyasa fiyat araştırması ile belirlenmektedir.
Dolayısı ile idare, sağlıklı ve gerçekçi piyasa fiyat araştırması yaparak, doğrudan teminin doğasından kaynaklanan zaafiyetleri ve rekabetsiz ortamın kendisine yükleyebileceği riskleri en aza indirebilir.
2- Kanıtlanabilir Piyasa Fiyat Araştırmasının Önemi; Doğrudan temin sürecine katılan görevlilerin sorumlulukları ve yaptıkları işlemlerin kanıtlanabilirliği ile ilgilidir.
Nitekim 5018 sayılı Yasanın muhtelif maddelerinde kamu görevlilerinin mali sorumlulukları ile ilgili hükümler mevcuttur.
Bu nedenle piyasa fiyatının tespitine yönelik çalışmaların somut, ve dayanakları ile birlikte kanıtlanabilir olması gerekir.
Piyasa fiyatını araştırırken, belli sayıda ve belli yerlerden fiyat alınmasına yönelik ihale mevzuatımızda bir düzenleme yoktur.
Bu tamamen sorumluluk altına giren görevlilerin takdirindedir.
Ancak, alımı yapılacak malın varsa yetkili satıcısı veya bayilerinden mutlaka fiyat sorulmalı ve yapılan araştırmalar piyasa fiyat araştırması tutanağında gösterilmelidir.
Sayıştay 7. Dairesinin 10.12.1998 tarih ve 8342 Sayılı Kararı... ÇBS saten yarımat sentetik boyanın birim fiyatı için, ÇBS bayilerinden fiyat teklifi alınması gerekirken, boya bayiliği ile hiç ilgisi olmayan 3'üncü kişilerden teklif alındığı; oysa ÇBS firmasının bayi sistemiyle çalışan bir kuruluş olduğu ve perakende satış bayilerindeki satış listeleri fabrika tarafından belirlendiği, peşin satışlarda bayilerin %12+%12 oranında ıskonto uygulamaları gerektiği; bu durumda bayi fiyatı ile diğer kişilerden alınan fiyat teklifi arasında fahiş fark olduğu görüldüğünden, ÇBS saten boya imalatı için bayi fiyatı yerine daha yüksek fiyat esas alınarak yeni birim fiyat oluşturulması ve bedelinin bu fiyattan verilmesinin mümkün olmadığına,
Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde Piyasa Fiyat Araştırma Tutanağı; Doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan bu Yönetmelik eki 2 örnek numaralı tutanağı,
?Uygulamada, piyasa fiyat araştırması kapsamında en az 3 istekliden fiyat alınması ve bu hususun belgelendirilmesi şeklindeki yerleşik anlayış mevcuttur.
Ancak, ihale mevzuatımızda bu uygulamayı doğrular her hangi bir hükmün bulunmamaktadır.
Bu konuda arz piyasasının durumuna göre davranılması;
Eğer arz piyasasında yeteri kadar satıcı varsa, mümkün olan en fazla sayıda satıcıdan teklif almak, buna karşılık arz piyasasında yeteri kadar satıcı olmayan ürünlerde mümkün olan sayıda satıcıdan teklif almak,
daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Böyle bir yaklaşımla hareket edilmesi, arz piyasası çok dar olan ürünlerde, idarelerin mutlaka 3 teklif araştırma külfetinden kurtaracaktır.
Bütün bu yaklaşımların yanında, mümkün olan hallerde, oluşacak fiyatın gerçek piyasa rayicini yansıtıp yansıtmadığının tahkiki de yapılmalıdır.
Örneğin akaryakıt alımında oluşan fiyatı EPDK’ nın ilan ettiği fiyatlar ile, çeşitli mal, hizmet ve yapım işi alımlarında oluşan fiyatları, resmi kurum ve kuruluşlarca belirlenen fiyatlar ve DMO tarafından sanal katalogdan ilan edilen fiyatlar ile karşılaştırıp tahkik etmek yerinde bir davranış olacaktır.(2)
-------------
Piyasa Fiyat Araştırması Sonuçlarının İhale Yetkilisinin Onayına Sunulması Gerekir mi?
MYHBY’ nin 4 üncü maddesinde; “…söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan bu Yönetmelik eki 2 örnek numaralı tutanağı,… ifade eder”
Hükmü yer almaktadır.
Bu ifadeden, piyasa fiyat araştırma tutanağının görevlendirilen kişilerce imzalanması ile alım sürecinin tekemmül edeceği gibi bir sonuç anlaşılmaktadır.
Ancak, ihale yöntemleri kullanılarak rekabet ortamında teklif edilen fiyatlar dahi ihale yetkilisi tarafından onaylanırken, rekabet ortamının oluşmadığı ve fiyatın idare tarafından belirlendiği doğrudan teminde oluşan fiyatın ihale yetkilisince onaylanmaması düşünülemez.
Aksi durumda, Sayıştay’a karşı bizzat kendisi sorumlu olan bir ihale yetkilisi, doğrudan teminle yapılan bir alımın bedelini, ancak ödeme emri belgesini imzalarken görebilecek, ancak bu aşamada fatura kesilmiş, teslim ve muayene-kabul işlemleri tamamlanmış olduğundan müdahale edemeyecektir.
?Açıklanan nedenlerle, MYHBY’ de yer alan bu düzenleme her ne kadar piyasa fiyat araştırma tutanağının ihale yetkilisi tarafından onaylanmasına gerek olmadığı şeklinde anlaşılabilirse de, bu hükmün ihale yetkililerinin 5018 sayılı KMYKK kapsamındaki sorumlulukları ile birlikte değerlendirildiğinde bu şekilde değerlendirilmemesinin zorunlu olduğu düşünülmektedir.(2)
-----------------------
Piyasa Fiyat Araştırması Yapacaklar Nasıl Görevlendirilmeli? (2)
Kanunun 22 nci maddesinde; “…ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından…” ifadesi yer almakta olup, bu ifadeye göre görevlendirmenin şekli ile ilgili her hangi bir açıklama yer almamaktadır.
Ancak, görevlendirilecek kişilerin alımdan doğrudan sorumlu tutulabilmeleri için, görevlendirmenin yazılı olarak yapılması zarureti vardır.
Görevlendirme ihale yetkilisince yapılmalıdır.
Yazılı olur verme biçiminde yapılabileceği gibi, onay belgesinde belirtilmek sureti ile de yapılabilir.
Her doğrudan temin için ayrı görevlendirme yapılabileceği gibi, ihtiyacın niteliği farklı görevlendirmeler gerektirmiyorsa, sürekli olarak aynı kişiler de görevlendirilebilir.
İhtiyacın niteliği uzmanlık gerektiriyorsa, görevlendirilen kişilerde de buna uygun nitelik aranmalıdır.
Birden fazla kişi görevlendirildi ise, bu kişilerin koordineli çalışmalarını sağlamak amacıyla, içlerinden birinin başkan olarak görevlendirilmesinde bir sakınca yoktur
KAYNAKLAR
(1) personel.gop.edu.tr/hizmetici/ihale/dogrudantemin.ppt
(2)Mehmet Sinan KORALTAN Maliye Bakanlığı Muhasebat Başkontrolörü
Bu yazıyı Paylaşın
0 yorum:
Yorum Gönder