Bütçe türleri ve kapsamı
Madde 12- Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden oluşur.
Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir.
Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir.
Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Mahallî idare bütçesi, mahallî idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir
GENEL BÜTÇE: (3)
Devlet Tüzel Kişiliğine Dahil Olan ve Kanuna Ekli (I) Sayılı Cetvelde Yer Alan Kamu İdarelerinin Bütçesidir.
Devlet tüzel kişiliğine dahil olan Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan Bakanlıklar, Bakanlıklara bağlı ve özel kuruluş kanunu bulunan bağlı kuruluşlar, Yargı kuruluşları gibi Devlet tüzel kişiliği içerisinde
kendilerine özgü malvarlığı ve geliri olmayan kamu idarelerinin bütçeleridir.
Bu idarelerin Devlet tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Anılan idareler için tahsis edilen ödenekler, merkezi yönetim bütçe kanununa ekli A işaretli cetvelde yer almaktadır.
GENEL BÜTÇELİ DAİRELER
1) Türkiye Büyük Millet Meclisi
2) Cumhurbaşkanlığı
3) Anayasa Mahkemesi
4) Yargıtay
5) Danıştay
6) Hâkimler ve Savcılar Kurulu
7) Sayıştay
8) Adalet Bakanlığı
…….
25) Devlet Arşivleri Başkanlığı
26) Diyanet İşleri Başkanlığı
27) İletişim Başkanlığı
28) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği
29) Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı
30) Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı
31) Strateji ve Bütçe Başkanlığı
32) Jandarma Genel Komutanlığı
33) Sahil Güvenlik Komutanlığı
34) Emniyet Genel Müdürlüğü
…
36) Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
37) Gelir İdaresi Başkanlığı
38) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
39) Meteoroloji Genel Müdürlüğü
40) Göç İdaresi Başkanlığı
41) Avrupa Birliği Başkanlığı
42) İklim Değişikliği Başkanlığı
ÖZEL BÜTÇE
-Bir Bakanlığa Bağlı veya İlgili Olarak
Belirli Bir Kamu Hizmetini Yürütmek Üzere Kurulan,
-Gelir Tahsis Edilen, Bu Gelirlerden Harcama Yapma Yetkisi Verilen,
Kuruluş ve Çalışma Esasları Özel Kanunla veya Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesiyle Düzenlenen Kanuna Ekli (II) Sayılı Cetvelde Yer Alan Bütçelerdir.
B) ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER
- ÜNİVERSİTELER,
- YÖK,
- ÖSYM
ÖZEL BÜTÇELİ DİĞER İDARELER
1) Savunma Sanayi Başkanlığı
2) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
3) Atatürk Araştırma Merkezi
4) Atatürk Kültür Merkezi
5) Türk Dil Kurumu
6) Türk Tarih Kurumu
7) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
8) Türkiye Bilimler Akademisi
9) Karayolları Genel Müdürlüğü
10) Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
11) Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü
12) Orman Genel Müdürlüğü
13) Vakıflar Genel Müdürlüğü
14) Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü
15) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
16) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
17) Türk Akreditasyon Kurumu
18) Türk Standardları Enstitüsü
19) Türk Patent ve Marka Kurumu
20) Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
21) Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı
22) GAP Bölge Kalkınma İdaresi
23) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 24) Kamu Denetçiliği Kurumu
25) Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumu
26) Meslekî Yeterlilik Kurumu
27) Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı
28) Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
29) Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
30) Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
31) Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı
32) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 33) Türkiye Su Enstitüsü
34) Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu
35) Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
36) Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı
37) Helal Akreditasyon Kurumu
38) Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü 39) Türkiye Uzay Ajansı
40) Türkiye Adalet Akademisi 41) Kapadokya Alan Başkanlığı
42) Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu
43) (Ek:18/7/2021-7333/14 md.) Türkiye İstatistik Kurumu
44) (Ek:18/1/2023-7432/11 md.) Uludağ Alan Başkanlığı
ÖZEL BÜTÇE UYGULAMASI
Belirli kamu hizmetlerini veren kuruluşları ayrı bir bütçeye
kavuşturarak,
Hem hizmetten yararlananları maliyete katkıda bulunmasını sağlamak Hem de kaynak oluşturarak bu hizmetten yararlanmayanların katkısını azaltmak amaçlarını taşımaktadır.
Özel bütçeli kuruluşlar kendi harcamalarını kendi öz gelirleriyle karşılamak amacıyla kurulmuş olan, kendi gelirleri yetersiz olduğu durumlarda genel bütçeden yardım alan kuruluşlardır.
Harcamalarını karşılamada yetersiz olan özel bütçeli idarelere genel bütçe kaynaklarından transfer şeklinde aktarma yapılmaktadır.
Ayrı bir tüzel kişiliği olan özel bütçeli kuruluşların Kendilerine özgü malvarlıkları ve gelir kaynakları, bu çerçevede özel vezneleri mevcut olup nakitlerini de kendileri yönetmektedir
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan
1) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
2) Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
3) Sermaye Piyasası Kurulu
4) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
5) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
6) Kamu İhale Kurumu
7) Rekabet Kurumu
8) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
9) Kişisel Verileri Koruma Kurumu
10) Nükleer Düzenleme Kurumu
11) Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’dur.
Anılan idarelerin ayrı tüzel kişilikleri ile birlikte mali yönden tam olmasa bile özerklikleri söz konusudur.
Kanunun tüm maddelerine tabi değillerdir. Örneğin Kanunun
• Hazine Birliği,
• Yüklenme,
• Ön Ödeme,
• Faaliyet Raporları
• Kamu Zararı
gibi bölümlerine tabi değillerdir.
SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARI
Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve BağKurun birleşmesinden doğan
1 Sosyal Güvenlik Kurumu ile
2 Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüdür
MAHALLİ İDARE BÜTÇESİ
Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren
belediye, il özel idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları
birlik ve idarelerdir.
KAYNAKLAR
(1)- 5018 sayılı Kanun Madde 12
(2)Hikmet Tosun "KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU"
(3) http://www.hacibayramcolak.net/dosya/5018_06_05_2023.pdf
