Performans esaslı bütçeleme
Performans
esaslı bütçeleme: Kaynakların kamu idarelerinin amaç ve hedefleri
doğrultusunda tahsisini ve kullanılmasını sağlayan, performans ölçümü ve
değerlendirmesi yaparak ulaşılmak istenen hedeflere ulaşılıp
ulaşılamadığını tespit eden ve sonuçları raporlayan bir bütçeleme
sistemidir.
Kamu mali yönetimi alanında
gerçekleştirilen reformların yasal çerçevesini oluşturan 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu kaynakların etkili,
ekonomik ve verimli kullanımının yanı sıra mali saydamlık ve hesap
verilebilirlik ilkeleri ön plana çıkmıştır. Bu ilkelerin uygulamaya
konulmasını sağlamak üzere kamu mali yönetim sistemimize dahil edilen
temel yöntem ve araçlardan biri de performans esaslı bütçeleme
sistemidir.
Performans esaslı bütçeleme sisteminin temel unsurlarını
stratejik plan, performans programı ve faaliyet raporları
oluşturmaktadır. Stratejik plan ve performans programları vasıtasıyla
kamu idarelerinin temel politika hedefleri ile bunların kaynak
ihtiyaçları arasında bağlantı kurulmakta; söz konusu belgelerde
öngörülen hedeflere ilişkin gerçekleşmeler ise faaliyet raporları
aracılığıyla kamuoyuna açıklanmaktadır.
Bu rehberin konusunu
oluşturan performans programları, stratejik planlarla bütçeler arasında
daha güçlü bir bağ kurulmasını sağlayan araçlardır. Bu kapsamda,
performans programlarında, stratejik planlarda yer alan orta ve uzun
vadeli amaç ve hedeflere ilişkin yıllık hedefler, söz konusu hedefleri
gerçekleştirmek üzere belirlenen faaliyet-projeler ile bunların kaynak
ihtiyacı yer almaktadır. Performans hedeflerine ne derece ulaşıldığını
ölçmek, izlemek ve değerlendirmek üzere oluşturulan performans
göstergelerine de bu programlarda yer verilmektedir.
BAZI TANIMLAR
Stratejik plan:
Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve
politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara
ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren
plandır.
Misyon: Bir kamu idaresinin ne yaptığını, nasıl
yaptığını ve kimin için yaptığını açıkça ifade eden, idarenin varlık
sebebini açıklayan temel bir bildirimdir.
Vizyon: Bir kamu idaresinin ulaşmayı arzu ettiği geleceğinin iddialı ve gerçekçi bir ifadesidir.
Amaç: Stratejik planda yer alan ve kamu idaresinin ulaşmayı hedeflediği sonuçların kavramsal ifadesidir.
Hedef: Stratejik planda yer alan amaçların gerçekleştirilmesine yönelik spesifik ve ölçülebilir alt amaçlardır.
Performans programı: Bir
kamu idaresinin program dönemine ilişkin performans hedeflerini, bu
hedeflere ulaşmak için yürütecekleri faaliyet-projeler ile bunların
kaynak ihtiyacını ve performans göstergelerini içeren programdır.
Program dönemi: Bütçesi hazırlanan yılı ve izleyen iki yılı içeren dönemdir.
İdare performans hedefi:
Kamu idarelerinin stratejik planlarında yer alan amaç ve hedeflerine
ulaşmak için program döneminde gerçekleştirmeyi planladıkları performans
seviyelerini gösteren çıktı-sonuç odaklı hedeflerdir.
Birim performans hedefi: Harcama birimlerince idare performans hedeflerine ulaşmak için belirlenen alt hedeflerdir.
İdare performans göstergesi: Kamu idarelerince idare performans hedeflerine ulaşma düzeyini ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan araçlardır.
Birim performans göstergesi: Birim performans hedeflerini veya hizmetleri izlemek ve değerlendirmek için kullanılan araçlardır.
Faaliyet-Proje: Belirli
bir amaca ve hedefe yönelen, başlı başına bir bütünlük oluşturan
yönetilebilir ve maliyetlendirilebilir üretim veya hizmetlerdir.
Ekonomik sınıflandırmanın cari, sermaye, transfer ve borç verme
unsurlarından bir veya birden fazlası aynı faaliyet-proje içerisinde yer
alabilir.
İdare düzeyinde yürütülen hizmetler: Danışma,
denetim ve destek birimlerince idare düzeyinde yürütülen ve birim
performans hedefleriyle ilişkilendirilemeyen faaliyetlerdir.
Kaynak:
Bütçe kaynakları ile döner sermaye, Avrupa Birliği fonları gibi yurt
içi ve yurt dışından kamu idarelerine sağlanan her türlü mali kaynağı
ifade etmektedir.
Girdi: Bir ürün veya hizmetin üretilmesi için gereken beşeri, mali ve fiziksel kaynaklardır.
Çıktı: İdare tarafından üretilen nihai ürün veya hizmetlerdir.
Sonuç: İdarenin sunduğu ürün ve hizmetlerin, bireyler ve toplum üzerinde meydana getirdiği etkilerdir.
İdare düzeyinde dağıtılacak giderler:
İdare düzeyinde yürütülen hizmetlere yönelik olarak belirlenen giderler
ile bütçe sınıflandırmasında herhangi bir harcama birimiyle
ilişkilendirilmemiş merkez dışı birimlere ilişkin giderlerdir.
Dağıtım anahtarı:
İdare düzeyinde dağıtılacak giderlerin idare performans hedeflerine
dağıtılmasında kullanılmak üzere mali hizmetler birimlerince belirlenen
ölçütlerdir.
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/01/Performans-Program%C4%B1-Haz%C4%B1rlama-Rehberi.pdf
0 yorum:
Yorum Gönder