Müşkül odur ki suret-i haktan zuhur eder!
Nabî
Kamu Hizmeti Nedir?
Kamu hizmeti, geleneksel olarak, sorumluluğu nihayetinde bir kamu otoritesince üstlenilen, kamu yararı içeren ve bu yönüyle, kamu hukuku rejimine tabi tutulan bir faaliyeti ifade etmektedir. Geleneksel anlayış, kamu hizmetine organik açıdan yaklaşmaktadır. Yani bu anlayışa göre, kamu hizmeti kamu kurumu tarafından yerine getirilir. Organik yaklaşım günümüzde terkedilmiştir. Buna göre, idare, bir kamu hizmetini bizzat yürütmek zorunda değildir fakat hizmetin gereği gibi yürütülmesinin nihai sorumlusu olmaya devam etmektedir. Hizmeti idarenin sunması yerine idare ile özel kişi arasında doğrudan ya da dolaylı bir ilişki kurulması ve hizmetin özel kişilerin tarafından yerine getirmesine imkân tanıyan yaklaşım, işlevsel anlamda kamu hizmeti yaklaşımıdır. Kamu hizmetlerindeki modern işlevsel yaklaşım, hizmeti üstlenen organa değil hizmete konu faaliyete önem vermektedir.
Kamu hizmeti kavramının bu kadar sık kullanılmasına rağmen hala belirsizliğini korumasının arkasında, bu kavramın salt hukuk boyutunun olmaması yatmaktadır. Kamu hizmeti kavramının sosyoloji, ekonomik ve daha önemlisi siyasi boyutu bulunmaktadır. Nitekim hangi hizmetin kamu hizmeti olacağına siyasi iktidar karar vermektedir.
Bugün için geçerli bir kamu hizmeti tanımı şöyle yapılabilir:
"Kamu yararı içermesi ve özel teşebbüs faaliyeti olarak gereği gibi sunulmasının mümkün olmaması nedeniyle, yasama organı tarafından özel faaliyetler için söz konusu olamayacak bir ayrıcalıklar ve yükümlülükler rejimin(belirli hukuksal rejim) tabi tutulan ve sorumluluğu ile denetimi son tahlilde bir kamu otoritesi tarafından üstlenilen faaliyet kamu hizmetidir."
Bu tanımdan kamu hizmetinin şu özellikleri taşıması gerektiği sonucu çıkmaktadır:
1- Kamu yararı koşulu: Kamu yararını belirleyen yasama organıdır. Kamu yararı bulunan faaliyetlerin bir listesini çıkarmak mümkün değildir. Durum ve koşullara; zamana ve mekâna göre yasama organının takdirinde bulunan bir konudur.
2- Özel faaliyet olarak gereği gibi sunulamama koşulu: Eğer özel teşebbüs tarafından yürütülebilecek bir faaliyet söz konusu ise bu faaliyetin kamu hizmeti olarak belirlenmemesi gerekir. Zira her kamu hizmeti kamunun bina, teçhizat ve personel olarak örgütlenmesini gerektirir.
3- Belirli hukuksal rejim koşulu: Kamu hizmetini diğer özel teşebbüs faaliyetlerinde ayıran en önemli özellik budur. Buna göre, kamu hizmetini belirleme konusunda yetkili olan yasama organı, kamu hizmetinin hukuksal niteliğini, yerine getirilmesindeki bir takım "ayrıcalıkları ve yükümlülükleri" belirleyecektir. Bir restoran işletmesini genel sağlık açısından ve kolluk faaliyeti(dış denetim)çerçevesinde denetleyen idare; doğalgaz faaliyeti yürüten bir teşebbüsün hangi nitelikte boru kullanacağını(içselleştirilmiş denetim) dahi belirleyecektir. Belirli hukuksal rejime tabi olma ile kastedilen de bu içselleştirilmiş denetimdir.
Her kamu hizmeti nihai olarak bir kamu otoritesinin sorumluluğundadır. Ancak nihai olarak kamu idarelerinin sorumluluğunda olması bu hizmetin bizzat kamu kurumları tarafından yerine getirilmesini gerektirmez. Kamu hizmetleri, idarenin yakın gözetim ve denetimi altında özel hukuk kişileri tarafından da yerine getirilebilir. Fakat özel hukuk kişilerinin yerine getirdikleri kamu hizmeti ile özel hukuk kişilerinin yerine getirdikleri özel faaliyetler arasında çok temel iki fark vardır:
1- Özel hukuk kişisinin yerine getirdiği faaliyet bir kamu hizmeti ise nihai sorumlu kamu otoritesi olduğundan, kamu hizmeti niteliğindeki bu faaliyetin idarenin yakın gözetim ve denetimi altında yerine getirilmesi gerekir.
2- İdarenin yakın gözetim ve denetimi kolluk faaliyetindeki gibi dışsal(güvenlik, kamu düzeni, genel sağlıkla sınırlı değil) denetim niteliğinde olmayıp, bunun ötesinde hizmetin içeriğini belirleme niteliğini almaktadır.
3- İdarenin nihai sorumlu olmasının bir sonucu olarak, özel kişi tarafından yürütülen bir kamu hizmeti de olsa, hizmetin gereği gibi yürütülmemesi durumunda özel kişinin sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla, idarenin sorumluluğu yoluna gidilebilecektir.
(Kaynak:http://nearamistin.blogspot.com.tr/2011/05/kamu-hizmeti-nedir-nedemektir.html)
Kamu Hizmeti Kavramı Üzerine Kimi Düşünceler
Dr. Sedat ÇAL
http://www.idare.gen.tr/cal-kh-dusunceler.pdf
Bu çalışmada kavramın hangi unsurlardan oluştuğu, niteliklerinin neler olduğu, kavramı oluşturan nedenler ile sonuçlarının karıştırılabilmesi, felsefi veya tarihi arka planında yatan gerçeklikler, vb. gibi hususlar yeni bir bakış açısıyla değerlendiriliyor.
Bu yazıyı Paylaşın
0 yorum:
Yorum Gönder